Aandachtspunten werken met zzp’ers in de zorg

De inzet van zzp’ers in de zorg blijft oplopen en de groep zelf blijft groeien. Voor opdrachtgevers vormen zzp’ers vaak een aantrekkelijke flexibele schil. De activiteiten worden veelal via intermediairs / bemiddelaars ingevuld. Een enquête onder zzp’ers laat zien dat maar liefst tweederde van alle zzp’ers in de zorg werkt via zo’n intermediair. Het is inmiddels dus gebruikelijk geworden om een tijdelijke opdracht te verstrekken aan een zzp’er. Als je als opdrachtgever gaat werken met zzp’ers, waar moet je dan op letten?

Wat verstaan we onder zzp’er in de zorg?

Een zzp’er in de zorg is wat ons betreft een zelfstandig ondernemende zorgprofessional die bewust kiest voor het verlenen van zorg onder eigen verantwoordelijkheid. Die eigen verantwoordelijk strekt veel verder dan alleen verantwoording voor de beroepsinhoudelijke kant van zorgverlening. Op het moment dat de zzp’er in de zorg zich bij de Kamer van Koophandel inschrijft, is de zzp’er verplicht:

1. te voldoen aan de fiscale eisen van ‘IB ondernemerschap’.
2. te voldoen aan de sector specifieke kwaliteitseisen, zoals beschreven binnen de kwaliteitswet Wkkgz. Deze eisen vallen in vier items uiteen.
   De controlerende instanties die bepalen of een zzp’er voldoet aan deze eisen, zijn de Belastingdienst en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ).

Wezenlijke verschil zzp – loondienst

Medewerkers in loondienst verhouden zich alleen op basis van de beroepsinhoud zelfstandig tot hun werkgever. Een zzp’er in de zorg is op alle fronten zelf verantwoordelijk voor de opdracht die hij of zij vervult. Een zzp’er in de zorg heeft dus zelf iets te vinden over het goed omgaan met klachten en/of incidenten. Hij weet zelf wat de verplichtingen zijn ten aanzien van registratie. En heeft een eigen verantwoordelijkheid om bij- en nascholing te organiseren. Et cetera…

Waar medewerkers door een werkgever met passende randvoorwaarden gefaciliteerd moeten worden, heeft een zzp’er in de zorg juist met het omgekeerde te maken. Teveel facilitering door opdrachtgever en/of intermediair werkt ondermijnend voor de IB criteria voor zelfstandig ondernemerschap. Een zzp’er in de zorg moet op alle fronten een volwaardig en zelfstandig professional te zijn, want daar heeft hij/zij tenslotte bewust voor gekozen.

Leren en verbeteren is belangrijk en komt voort uit het ondernemerschap en de eisen vanuit de Wkkgz. Buiten dat moet een zzp’er als ondernemer vindbaar en benaderbaar te zijn. En moet hij zich als ondernemer gedragen.

Een zzp’er moet iets anders tonen dan een medewerker in loondienst. Dit feit is niet alleen in het belang van de zzp’er, maar ook van de opdrachtgever. Het gaat namelijk bij zzp’ers in de zorg niet alleen om het borgen van het eigen ondernemerschap, maar ook om het voorkomen van werkgeverschap bij opdrachtgevers.

Hoe voorkom je werkgeverschap?

De afgelopen jaren is er veel te doen over zzp’ers in bredere zin. Het grote aantal zzp’ers heeft consequenties voor de levensvatbaarheid van onze sociale voorzieningen. Zzp’ers dragen niets af voor de WW bij werkeloosheid en WIA bij arbeidsongeschiktheid en dat zet deze systemen onder druk. Weinig reserveringen voor pensioen door de zzp’er baart de samenleving ook zorgen. Daarnaast geniet een zzp’er fiscale voordelen en dat gaat ten koste van belastinginkomsten voor de Staat. Oftewel, er moest iets gebeuren rondom de status van de zzp’er; dat is vormgegeven via de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatieswet (DBA).

Keiharde garanties waarin werkgeverschap wordt voorkomen, zijn er niet. Vooraf kunnen dus geen harde garanties worden gegeven op het voorkomen van een dienstverband. Het gaat nu om een welgemeende intentie om achteraf niet als werkgever te worden gezien.

Modelovereenkomst

Een goedgekeurde modelovereenkomst in de praktijk opvolgen wil zeggen dat er geen werkgeverschap plaats vindt. De praktijk moet dan echter wel aansluiten bij de beschreven theorie van de overeenkomst. Binnen de DBA ligt het zwaartepunt bij de wijze waarop de opdrachtgever zich verhoudt tot de opdrachtnemer (zzp’er). Deze moet zich houden aan de voorwaarden zoals die binnen modelovereenkomsten zijn vormgegeven. De kwaliteit van het zelfstandig ondernemerschap van de zzp’er speelt uiteraard ook mee. Een zelfstandige zorgprofessional die zich bewust is van en actief aan de slag is met de eisen vanuit de Inkomstenbelasting en de Wet kwaliteit klachten en geschillen in de zorg (Wkkgz) verhoudt zich anders dan een werknemer.

Ben je als ‘opdrachtgever’ bezig met het voorkomen van een dienstverband, terwijl dit in de praktijk wel het geval is of logisch zou zijn? De wetgever spreekt in dat geval van ‘kwaadwillendheid’. Het uitstel van handhaven binnen de wet DBA is voor die gevallen niet van toepassing en worden dan ook aangepakt. Denk dan bijvoorbeeld aan een werkgever die medewerkers uit dienst laat stromen om deze vervolgens te contracteren als freelancer/zelfstandige. Zo’n ‘schijnconstructie’ tussen ex-werknemers en werkgever wordt als kwaadwillend aangemerkt en bestraft.

Concrete tips bij het werken met zzp’ers in de zorg

1. Het kunnen benadrukken van het verschil tussen werkgeverschap en opdrachtgeverschap is van belang als je als zorgorganisatie wil werken met zzp’ers. Ook al lijken de verschillen tussen medewerkers in loondienst en zzp’ers niet groot, vanuit het perspectief van wetgeving en de verplichtingen die gelden is dit verschil er wel degelijk. Het kunnen benoemen van het verschil tussen werknemers en zzp’ers is bij controle van belang. Modelovereenkomsten geven duidelijkheid over de wijze waarop opdrachtgevers en zzp’ers zich tot elkaar dienen te verhouden. Gearceerde passages binnen de modelovereenkomsten laten de prioriteiten van de Belastingdienst goed zien.
2. Het beoordelen van zzp’ers die werkzaam zijn voor een opdrachtgever is een aanbeveling. Goed ondernemerschap van de zzp’er is niet alleen in het belang van de zzp’er zelf, maar ook in het belang van de opdrachtgever. Beide partijen hebben een aandeel in het beperken van de risico’s en hebben dus zo hun wederzijdse verplichtingen. Met de toename van wetgeving ten aanzien van wet DBA en de Wkkgz is er veel veranderd voor zzp’ers in de zorg. Het voldoen aan wet- en regelgeving zal de aankomende jaren een prioriteit zijn en blijven. Naast de zzp’er zelf, kan ook een intermediair/bemiddelaar uitleg geven over de voorwaarden die gelden bij de inzet van zzp’ers.