Als de zzp’er in de zorg verdwijnt, blijft de patiënt achter

Als de zzp’er in de zorg verdwijnt, blijft de patiënt achter
17 juni 2025

Een realistische blik op een onderbelicht gevolg van beleid

Wat gebeurt er met de zorg als het zzp-schap verdwijnt? Dit is geen angstbeeld, geen dreigement – maar een reële vraag die steeds vaker de kop opsteekt. Nieuwe wetgeving, aanscherping van regels en een groeiende maatschappelijke discussie maken dat een toekomst zonder zelfstandig zorgprofessionals niet langer ondenkbaar is. Dit artikel wil geen onrust zaaien, maar biedt een realistische verkenning: hoe zou de zorg eruitzien als het zzp-schap geen optie meer is?

*Deze verkenning is gebaseerd op de resultaten uit het onderzoeksrapport ‘De waarde van zzp’ers in de zorg – een maatschappelijke kosten-batenanalyse’ dat is uitgevoerd in opdracht van SoloPartners. Het onderzoek maakt de maatschappelijke en economische impact van zorg-zzp’ers inzichtelijk door de huidige situatie te vergelijken met een denkbeeldige zorgsector zonder zelfstandigen.

Als keuzevrijheid verdwijnt…

De cijfers uit het SEO Economisch Onderzoek (mei 2025) zijn helder: als het zzp-schap verdwijnt, keert een groot deel van de 131.000 zzp’ers in de zorg terug in loondienst. Maar ook verlaat een op de tien zelfstandig zorgprofessionals de zorg. Dat betekent tienduizenden zorgverleners die hun vak vaarwel zeggen – uit frustratie, door gebrek aan regie of simpelweg omdat de ruimte die hen ooit motiveerde, verdwenen is.

Uit het onderzoek blijkt dat financiële motieven niet leidend zijn voor de keuze voor het zzp-schap. Voor velen zijn juist de vrijheid in werktijden, de betere werk-privébalans en minder ‘bureaucratische ruis’ doorslaggevend. Zzp’ers zijn gemiddeld ouder en hoger opgeleid dan hun collega’s in loondienst. Ze nemen hun jarenlange ervaring en vakmanschap mee. Als juist deze groep stopt of de zorgsector verlaat, verdwijnt er niet alleen capaciteit, maar ook een brok expertise, rust en zelforganisatie.

Een lege plek aan het bed

Die uitstroom raakt niet alleen de zzp’ers zelf. Het raakt vooral de mensen voor wie zij zorgen. Denk aan de oudere vrouw die lang wacht op hulp bij het douchen, omdat haar vaste wijkverpleegkundige, een zzp’er, is gestopt. Of een kind met een ernstige beperking dat zijn vertrouwde begeleider niet meer ziet omdat die de zorg heeft verlaten. Of een man in zijn laatste levensfase, die zijn laatste dagen niet in rust en met aandacht beleeft, maar in een situatie van onderbezetting en haast.

Voor deze mensen zijn zzp’ers geen abstracte contractvorm, maar een naam, een gezicht, een stem. Iemand die hun verhaal kent. Iemand die net even blijft zitten als de tijd eigenlijk op is. Iemand die ruimte ervaart en daardoor ruimte geeft. Zonder die zzp’er blijft er letterlijk en figuurlijk een lege plek aan het bed achter.

De gevolgen? Groeiende wachtlijsten, stijgende werkdruk bij collega’s, dalende zorgproductie en verminderde wendbaarheid bij ziekte of piekbelasting. De gezondheidswinst, nu nog geschat op 300 miljoen tot 1,4 miljard euro per jaar dankzij de inzet van zzp’ers, loopt terug. Niet omdat zorgverleners minder hun best doen, maar omdat ze er simpelweg niet meer zijn.

Beleid zonder mensen is beleid zonder zorg

Dit is geen pleidooi tegen verandering of verbetering. Natuurlijk… echte schijnzelfstandigheid moet worden aangepakt. Maar dat hoeft niet ten koste te gaan van de vrijheid, flexibiliteit en betrokkenheid van alle zzp’ers. En dat is nou precies wat zoveel zelfstandig zorgprofessionals in het zzp-schap vinden én waarom ze zich met hart en ziel inzetten.

Organiseer de zorg niet stuk

De discussie over wetgeving en arbeidsrelaties wordt vaak rationeel gevoerd. Maar onder elke regel schuilt een mens; een zorgverlener die zijn of haar vak met toewijding uitoefent. En een patiënt die rekent op die toewijding. Als je beleid maakt zonder oog voor die menselijke verbinding, organiseer je de zorg stuk. Dan verandert een beleidsregel in een breuklijn in de praktijk.

Een ‘verbod’ of ‘forse beperking’ van zzp-inzet in de zorg betekent een fundamentele ingreep in het zorgsysteem. De vraag is dan niet alleen: hoe organiseren we de werkzaamheden? Maar vooral: hoe behouden we de mensen die het verschil maken?

Vakmanschap met regie

Zzp’ers in de zorg kiezen niet voor gemak, maar voor vakmanschap met regie. Ze bieden geen tijdelijke lapmiddelen, maar structurele waarde. Ze kiezen bewust voor een vorm die hen in staat stelt hun werk goed te doen; met aandacht, autonomie en hart voor de zaak.

Het zijn deze mensen die een verschil maken in de levens van anderen. Die extra uren draaien als het nodig is. Die specialisatie bieden als het systeem stokt. Die meebewegen met wat zorg vraagt; van de acute nachtdienst tot de langdurige begeleiding.

De patiënt staat uiteindelijk centraal

De zorg draait niet om structuren. Ze draait om mensen. Zzp’ers zorgen voor flexibiliteit, continuïteit, betrokkenheid en menselijkheid. Zij zijn het vangnet waar het systeem tekortschiet. Laten we de toekomst van de zorg daarom niet bouwen op controle, maar op vertrouwen. Want aan het eind van de dag is het de patiënt die merkt of er iemand aan het bed staat – of niet…

Het volledige rapport lezen?

Leden van SoloPartners kunnen het rapport downloaden in de persoonlijke MijnSolo-omgeving. Het rapport staat onder het kopje ‘Ondernemerschap’ bij de whitepapers.

Geen lid van SoloPartners maar wel geïnteresseerd in het onderzoeksrapport? Stuur dan een mailtje naar communicatie@solopartners.nl: je ontvangt dan een pdf-bestand van het rapport.